نقد فیلم نمایش؛ عادت کردن به بی تفاوتی ها (جشنواره کن 2022) - وبلاگ دیدنی ها

به گزارش وبلاگ دیدنی ها، نمایش (Showing Up) جدیدترین ساخته کلی رایکارت، کارگردان و نویسنده 58 ساله آمریکایی است. او که با سبک مینیمالیستی خود و بررسی زندگی طبقه کارگر شناخته شده است، نخستین بار است که در بخش مسابقه اصلی کن حاضر می گردد و پیش از این با فیلم وندی و لوسی در سال 2008 با نقش آفرینی میشل ویلیامز، نامزدی جایزه بخشی نوعی نگاه جشنواره کن را به دست آورده بود.

این بار برای چهارمین بار رایکارت و ویلیامز با یکدیگر همکاری کرده اند تا داستان هنرمندی را روایت کنند که تنها یک هفته تا آغاز نمایشگاه آثار هنری فاصله دارد و تشویش و آشفتگی وجود او را فراگرفته است اما تنها حرفه او نیست که او را دچار نگرانی کرده است بلکه اتفاقات روزمره و بی تفاوتی های افراد پیرامونش، از او فردی غرق در تنهایی و یاس و دل مردگی ساخته است که یاد گرفته است با این اوضاع کنار بیاید.

فیلم های رایکارت معمولا چنین شخصیت هایی را به تصویر می کشد، شخصیت هایی بیگانه با اطراف خود که به جای خالی کردن خود، همه چیز را درون خود می ریزند ولی شخصیت لیزی در این فیلم شاید منتهای درجه چنین شخصیتی باشد.

این فیلم که برای نخستین بار در روز 6 خرداد در جشنواره کن 2022 به نمایش در آمد، توانست نظر مثبت منتقدان را به خود جلب کرده است. نمایش از میان 10 منتقد در وبسایت متاکریتیک، امتیاز 81 از 100 را دریافت کرده است و نشریاتی مثل ورایتی و هالیوود ریپورتر نمره کامل 100 از 100 را به این فیلم داده اند این در حالی است که این فیلم از وبسایت راتن تومیتوز نیز نمره کامل 100 را دریافت کرده است. منتقدان در ستایش این فیلم، آن را اثری توصیف کرده اند که با ترکیبی شوخ طبعانه از مهربانی و ترش رویی، هیچگاه به ورطه انتقاد نمی افتد و جامعه افراد خلاق را بررسی می کند و ساخته دست کسی است که چیره دستانه، این مدیوم را در سیطره خود دارد.

اسکرین دیلی - تیم گریرسون

درست مثل یک اثر هنری متمایز که از طریق قهرمان مجسمه ساز این فیلم ساخته می شود، نمایش کلی رایکارت که هشتمین فیلم بلند اوست، به زیبایی ساخته شده است، جواهری افتاده که با بررسی بیشتر، ارزش و تاثیر خود را بیش از پیش نمایان می کند. همراه همیشگی رایکارت میشل ویلیامز نقش هنرمندی عمیقا ناخرسند را بازی می کند که گویا نمی تواند از دست این احساس ناخوشی عادی رها شود و فیلم به آرامی تمامی آن دلایل را بررسی می کند که چرا او به چنین وضع غمگینانه ای دچار شده است. به مانند همواره، رایکارت به شکلی گمراه کننده از داستانی کوچک استفاده کرده است تا چیزی جهان شمول و واقعی را بسازد و بر سر راهش از آن پوزخند هایی بیرون بکشد.

همکاری مجدد بین ویلیامز و رایکارت می تواند جمعیت اهل هنر را به خود جلب کند و نمایش همچون سایر کار های قبلی کارگردان بی صدا جلو می رود. ویلیامز در نقش مجسمه سازی ظاهر شده است که هفته بعد قرار است در یک نمایشگاه شرکت کند. اما نمایش یک روایت معمول بیایید یک نمایشگاه برگزار کنیم نیست. به جای آن، رایکارت کشمکش های روزانه شخصیت لیزی و دردسر های پی در پی او را بررسی می کند که تمرکز او بر روی کارش را سخت کرده است.

فضای این فیلم شاید سبب این گمان شود که نمایش طعنه ای به جهان هنر است یا تصویری از یک مجسمه ساز است که منبع الهام خود را دنبال می کند و در حالی که این ها شاید از اجزای فیلم نامه اثر هستند، با این وجود نمایش صمیمیت و جزئیات یک داستان کوتاه را دارد، کنجکاو درباره لیزی و افرادی که در مدار او قرار دارند. نمایش با اطمینان خاطر از موضوعی به سمت موضوع دیگر می رود و به این حوادث انباشته شده اجازه می دهد تا به عنوان ماحصل این عمل کنند که لیزی محجوب و متزلزل چگونه به این وضع افتاده است.

بازی ویلیامز در این فیلم به شکل چشم گیری کنترل شده است و او ترکیبی از دهن کجی و اخم و تخم را به تن چهره خود پوشانده است تا نشان دهد لیزی عادت کرده است که به خواسته اش نرسد و با بی میلی یاد گرفته است که با آن کنار بیاید. کل گروه بازیگری این بی میلی نسبت به خواسته های لیزی را درست شبیه به واقعیت به اجرا درمی آورند و حزن و دل مردگی در گوشه و کنار فیلم پرسه می زند همچنان که ما به شکلی عمیق تر به روابط و تعاملات اغلب پرتنش لیزی با دوستان و اعضای خانواده اش وارد می شویم.

اما رایکارت و ویلیامز از ما نمی خواهند که به حال این آدم خوش نیت دست و پا چلفتی افسوس بخوریم. در عوض نمایش مثل یک موشکافی ظریف درباره این موضوع است که چرا افراد با شخصیت های شاد یا محزون روبرو می شوند و چقدر آن از طریق خود ما و چقدر آن از طریق شرایط تعیین می شود؟ با پرسیدن چنین سوال هایی، رایکارت افسردگی مزمن و عاری از مبالفه یک زن را استادانه نشان می دهد و گاها شوخ طبعی هایی در بی حرمتی های کوچک پیدا می کند، بی حرمتی هایی که لیزی را از درون می خورد.

ورایتی - اوون گلایبرمن

یک چیز تلخ و شاید یک دوگانگی درباره هنر وجود دارد. این تنها چیزی است که کاراکتر لیزی (با بازی میشل ویلیامز) به آن اهمیت می دهد. بنابراین معنی واقعی زندگی او چیست اگر او نتواند تبدیل به هنرمندی پیروز شود و با همه استعدادی که دارد، مجسمه های او صرفا برای سرگرمی ساخته شده باشند؟

بخشی از این افسون ملایمی که فیلم نمایش دارد، این است که فیلم هیچگاه به طور واضح به این سوال پاسخ نمی دهد و در مقابل با فیلمی طرف هستیم که درباره تظاهر ها، گریز ها و شوخی های جنبی و تصادفی بودن زندگی است که مزاحم هدف خود زندگی است. اما این پرسش همواره دور فیلم می پلکد جوری که لیزی به هنر مثل یک قایق نجات وفادار می ماند. شما شاید او را دانشجویی قلمداد کنید و حق با شماست اما در حقیقت او یک سنت شکن است. او خانه ای از همکار خود کرایه می کند که آب گرمش خراب است، اما صاحب خانه اهمیت نمی دهد که آب گرم کن را درست کند اما دوش نگرفتن نه تنها مایه دل خوشی نیست بلکه اهانت آمیز نیز هست و به نوعی نشانی از تنگنا هایی است که لیزی از سر استیصال در آن ها گرفتار شده است.

ویلیامز در نقش لیزی مجسمه ساز، باموهای فر و ژولیده قهو ه ای رنگ و اندکی اخم ظاهر شده است تا رفتارش فردی سرکوب شده و شلخته را نشان دهد و ویلیامز که همکاری های متعددی با رایکارت داشته است، با این نقش جادو می کند. برای مدت زیادی او چیز زیادی را آشکار نمی کند اما این تقریبا تعمدی است چنان که او به ما اشاره می کند تا هر چیزی را که مانعی بر سر راه لیزی است، ببینیم و بشنویم. اشتیاق بی صدای لیزی نمایش را به داستان اهمیت دادن به چیزی تا اندازه ای بدل می کند که زندگی تو را به دست می گیرد.

عنوان فیلم به این معنی است که او برای دیگران خودش را می رساند، اما آیا به خودش نیز کمک می کند؟ و این در واقع یکی از مخاطرات سنت شکن بودن است. نمایش شاید برای پیدا کردن مخاطب بیشتر زیادی بی صدا باشد اما به شیوه ای دوست داشتنی، مکانی را پیدا می کند که هنر و زندگی همدیگر را قطع می کنند و هر یک به دیگری تبدیل می شود.

گاردین - پیتر بردشاو

تیزبینی و سکوت دو تعیینه ی اصلی این فیلم نو از کلی رایکارت است که اصرار دارد غمگین باشد. داستان هنرمند و سفالگری در شهر پورتلند که در آستانه برگزاری نمایشگاهی نو و مهم است و اسیر مسائل شخصی است. برای هر کسی، مسائل ریز و درشت این هنرمند می توانست تبدیل به اجزای یک کمدی اسکروبال یا یک بیانیه انتقادی برای جهان یا یک درام خانوادگی بسیار سرزنده باشد. اما این فیلم چنین نیست. فرایند پیش روی فیلم گاها سست و بی حال است و دیالوگ ها معمولا با ناله ها جایگزین می شوند.

ما با میشل ویلیامز در نقش لیزی روبرو هستیم که همواره خسته و افسرده به نظر می رسد که همان مسائل ریز و درشت علتش شاید علت این حال او باشد که یکی از آن ها نداشتن آب گرم است و شاید یکی دیگر اضطراب او از نمایشگاهی که در پیش دارد. اما لیزی یک آدم بیش فعال و عصبی نیست و یا دائما با مدیر برنامه و دوستانش تلفنی حرف نمی زند. علاوه بر این او نه شریکی در زندگی دارند و نه آدم مهمی که خودش را پیش او خالی کند و این موضوع هیچگاه در فیلم مورد بحث قرار نمی گیرد. او تنها، غمگین و مشوش به نظر می رسد.

اما شاید این همان بنیاد و اساس فیلمی باشد که به شکل هوشمندانه در عنوانش آمده است. به قول وودی آلن، 90 درصد زندگی راجع به نمایش است و این برای آفرینش هنری هم صادق است. اما این فیلم همان مسئله ای را دارد که فیلم ها درباره هنرمندان دارند. این فیلم آشکارا طعنه آمیز نیست لیزی باید بدون شک آدم با استعدادی باشد اما هیچ کس کار های او را در طول مدت فیلم نقد نمی کند. لیزی به عنوان یک هنرمند نابغه یا به شکل حیرت آوری پیروز نشان داده نمی شود اما ما مخطبان فیلم می توانیم او را آنچنان که می خواهیم ببینیم درست مثل کاری که با هنرمند واقعی می کنیم.

همه چیز در نمایش یقینا صحیح است اما اعتراف می کنم که در فکرم، این فیلم دیدگاه خاصی نسبت به زندگی لیزی نداشت و گاها سرد و بی هیجان و زیادی تحقیقی بود اما هنوز هم هم دردی و جادوی فیلم و غذایی برای اندیشه در تماشای این فیلم وجود دارد.

هالییود ریپورتر - دیوید رونی

دانشکده هنر اورگان در پورتلند که در سال 2019 بسته شد، فضایی عالی برای فیلم نمایش است نوترین فیلم کلی رایکارت که تصویری فکورانه، تاثیرگذار و بیشتر اوقات به شکلی غیرقابل پیش بینی بامزه از یک زن هنرمند است که دارد چرخ آزاردهنده مسائل روزمره را بیرون از استودیوی داخل گاراژ خود هدایت می کند. این دانشکده به مانند یک مگنت برای علاقه مندان عجیب و غریب هنر نشان داده شده است و با این حال این جواهر صیقل نخورده فیلم، طریقی است برای فروبردن شما در قلب جهان این فیلم بدون ذره ای فاصله، قضاوت یا بدبینی. این فیلم بار دیگر نشان می دهد که همکاری رایکارت با میشل ویلیامز یکی از ارزشمندترین مشارکت های سینمای مستقل آمریکای معاصر است.

همکاری مجدد ویلیامز با رایکارت، یک شگفتی است که ساخته هنر دست است و غنی از جزئیات که به آرامی به شما نزدیک می شود تا برداشتی صمیمانه از یک زن دیگر اهل شمال غرب آمریکا را به شما بدهد که بیشتر کم حرف است تا شخصیتی آشکار و هویدا. این فیلم شاید بیش از هر فیلم دیگری در کارنامه رایکارت، در نشان دادن چالش های شیرین و خنده دار هنرمندی که از جریان اصلی تجاری به دور است و می خواهد مابین آشفته بازار زندگی و تلاش های خلاقانه اش تعادل برقرار کند، آشکارگر است اما با نقش آفرینی های زیبا و فضایی که هنرمندانه ساخته شده است، چنان باملاطفت برخورد می کند که حتی بدترین بحران ها نیز به سادگی در تار و پود کار و زندگی تلفیق می شوند.