50 میلیون نفر در معرض خطر فرونشست شهر ها - وبلاگ دیدنی ها

به گزارش وبلاگ دیدنی ها، 56 میلیون ایرانی در خطر فرونشست زمین قرار دارند و آن طور که مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی اعلام نموده است، بروز این خطر دو علت مهم دارد: خشکسالی های ممتد چندین ساله در کشور، استحصال بی رویه آب های زیرزمینی. این دو اتفاق شرایطی را رقم زده که حالا 18 استان کشور در خطر فرونشست زمین قرار گرفته اند.

به گزارش خراسان، بر اساس اعلام علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، استان های دربردارنده پهنه های با خطر بالای فرونشست زمین به ترتیب گسترش، شامل اصفهان، تهران، کرمان، خراسان رضوی، البرز، فارس، یزد، همدان، مرکزی، چهارمحال و بختیاری، آذربایجان شرقی، زنجان، قم، اردبیل، کردستان، آذربایجان غربی، خراسان شمالی و کرمانشاه هستند. 18 استانی که بر اساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن کشور، جمعیتی حدود 56 میلیون نفر در آن ها زندگی می نمایند و در خطر این اتفاق قرار دارند.

بر اساس مطالعات اجرا شده، استان اصفهان با 31 شهر واقع بر پهنه های باخطر بالای فرونشست زمین در ردیف اول از نظر سکونتگاه های شهری است که بیشترین زون فرونشست را دارد و بعد از آن استان های تهران با 30 شهر، کرمان با 25 و خراسان رضوی با 24 شهر رتبه های بعدی را از منظر این مخاطره به خود اختصاص داده اند. از نظر تعداد جمعیت شهری نیز استان های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، البرز، کرمان و قم، هرکدام با جمعیتی بالای یک میلیون نفر در ردیف استان های با ریسک جمعیتی بالای در معرض خطر فرونشست زمین قرار دارند.

حالا اگر طبق این آمار، تمام شهر های این 18 استان را در شمار شهر های در معرض خطر در نظر نگیریم و رقمی حدود 6 میلیون را از عدد 56 میلیون کم کنیم بازهم عدد نهایی یعنی 50 مییلیون ایرانی در معرض خطر فرونشست شهر ها قراردارند.

مقاومت ساختمان ها چگونه است؟

حتما یکی از معیار ها برای در امان بودن از خطر فرونشست زمین و آسیب دیدگی کمتر ساختمان ها، اسکلت ساختمان است، اما قطعا آن هم نمی تواند امنیت کامل را به ارمغان بیاورد.

بر اساس آخرین آمار سرشماری کشور در 31 استان، جمعیتی برابر با 79 میلیون و 926 هزار و 270 نفر زندگی می نمایند که این جمعیت در 13 میلیون و 59 هزار و 522 واحد مسکونی دارای اسکلت و 9 میلیون و 702 هزار و815 نفر در واحد های فاقد اسکلت ساکن هستند که استان تهران دارای بیشترین جمعیت و تراکم جمعیتی به دلیل قرار داشتن شهر تهران در آن است.

4 راه چاره برای کاهش خطر فرو نشست

با دکتر علی بیت الهی عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در این باره مصاحبه می کنیم و او با تاکید بر جدی بودن خطر فرونشست زمین در این استان توضیحاتی ارائه می نماید:

• پیش از این تحقیقات درباره فرونشست زمین در دشت ها و نقاط غیرمسکونی و بدون ساخت و ساز اجرا شده بود، اما این بار تحقیق متفاوتی انجام شد که کاری زمان بر و جدی بود.
• وقتی بحث فرونشست در نقاط مسکونی مطرح می گردد، در واقع ریسک فرونشست ارزیابی می گردد چرا که با خانه های مسکونی، زیرساخت ها و تاسیساتی از جمله لوله کشی آب و گاز روبرو می شویم.
• زمین به طور تدریجی نشست دارد و ممکن است هر سال 20 تا 25 سانتی متر نشست کند که این عدد در مکان های مختلف متفاوت است. تصور کنیم سالانه 20 سانتی متر در یک استان نشست زمین داریم، این نشست روی لوله های گاز و آب، جاده ها و زیرساخت ها اثر می گذارد. همچنین این نشست روی ساختمان ها تاثیرخواهد گذاشت و آن ها را دچار ترک و شکاف می نماید.
• طبق تحقیقات اجرا شده، استان های تهران و خراسان رضوی بیشترین جمعیت در معرض خطر فرونشست را دارند.

راه چاره ها چیست؟

• خشکسالی یکی از علت های فرونشست زمین است که طبیعتا مدیریت آن در دست ما نیست.
• اما حفر چاه های غیرمجاز هم از دلایل فرونشست است، این چاه ها بی رحمانه آب های زیرزمینی را می کشند. بعضی چاه ها غیرمجاز هستند که باید توسط متولیان آب و آبفا در استان ها، به طور کامل مسلوب المنفعه شوند. اما بعضی چاه ها هم با وجود داشتن مجوز، اضافه برداشت دارند، راه چاره مقابله با این چاه ها اجباری شدن استفاده از کنتور های هوشمند در استان های پرخطر به ویژه خراسان رضوی است.
• راه چاره دیگر، تغذیه مصنوعی سفره های زیرزمینی است. باید روان آب های جاری در فصل پاییز و زمستان را به مخازن استخر مانند راهنمایی کرد تا به مرور زمان به زمین نفوذ و سفره های زیرزمینی را تغذیه کند.
• موضوع مهم دیگر، آبیاری سنتی در حوزه کشاورزی است. وزارت جهاد کشاورزی باید از کشاورزان حمایت کند تا سیستم سنتی آبیاری را با سیستم های نوین جایگزین نمایند. همچنین کشت محصولات آب بر در استان هایی که دچار خشکسالی هستند توجیهی ندارد.
• در حوزه ساخت و ساز هم باید نظام مهندسی ساختمان، مانیتورینگ ساختمان ها را اجرایی کند؛ هم برای رعایت ضوابط ساخت و ساز مقاوم در مقابل فرونشست، هم برای آنالیز شکاف های ناشی از فرونشست زمین در ساختمان ها و معین ساز و کار هایی برای ترمیم و مقاوم سازی آن ها.