تلخ است سکوت، گفتگویی بکنیم، کم فروغی جشنواره شعر فجر در سکوت سنگین ارشاد خبرنگاران - وبلاگ دیدنی ها

به گزارش وبلاگ دیدنی ها، شعر هرچند در ایران و بهتر در میان فارسی زبانان پررنگ و پابرجا و موثر بوده و حتی از جدی ترین سلاح ها برای مبارزه اجتماعی و قیام علیه ظلم به حساب می آمده (البته که هنوز هم می اید) اما جشنواره شعر فجر که نام مهمترین رویداد شعر کشور را هم به دوش می کشد در چند سال اخیر از خنثی ترین و بی تاثیرترین رویدادهای هنری کشور بوده است.

گروه فرهنگ و هنر وبلاگ دیدنی ها- رعنا مقیسه؛ شعر هرچند در ایران و بهتر در میان فارسی زبانان پررنگ و پابرجا و موثر بوده و حتی از جدی ترین سلاح ها برای مبارزه اجتماعی و قیام علیه ظلم به حساب می آمده (البته که هنوز هم می اید) اما جشنواره شعر فجر که نام مهمترین رویداد شعر کشور را هم به دوش می کشد در چند سال اخیر از خنثی ترین و بی تاثیرترین رویدادهای هنری کشور بوده است.

جشنواره ای که در سکوت شروع می شود و در سکوت به انتها می رسد. نه از اخبار داغ رسانه ها در طول جشنواره خبری هست و نه از برگزاری پرشور جشنواره در میان اهالی شعر و ادبیات. همه چیز در یک حالت خنثی و خاموش.

جشنواره شعر فجر البته در پانزده سالی که از شروعش می گذرد، سال های درخشانی را پشت سر گذاشته است. سال هایی که با دبیری بزرگان شعر و ادب ایران، جشنواره شور و حالی را در اهالی ادبیات ایران ایجاد میکرد. دوره های ابتدایی جشنواره که با دبیری شاعران نامداری مثل علیرضا قزوه و علی معلم دامغانی برگزار میشد و در میان برگزیدگانش نام کسانی چون مهدی اخوان ثالث، قیصر امین پور، سیدحسن حسینی، ابوالفضل زرویی نصرآباد، حسین منزوی، بیژن ترقی، علی معلم دامغانی، طاهره صفارزاده و ... به چشم می خورد.

یادآوری سال های ابتدایی جشنواره شعر فجر این سوال را در ذهن ایجاد می نماید که چرا این جشنواره جوان در سالهای ابتدایی دومین دهه خود به وضعی دچار شده که در سکوت برگزار میشود و نه تنها توانایی جریان سازی در شعر کشور را ندارد که در بین شاعران به نام کشور نیز از اعتبار بالایی برخوردار نیست. با شرایط کنونی از جنبه بین المللی جشنواره نیز باید چشم پوشی کنیم. جشنواره ای که به گفته یکی از شاعران تا جنجالی درباره آن اتفاق نیوفتد حتی شعرا نیز از برگزاری آن با خبر نمی شوند!

جشنواره پانزدهم هم با انتخاب دبیر علمی خبرساز شد و البته صدای اعتراض شاعران را بلند کرد. انتخاب مریم جلالی به عنوان دبیر علمی جشنواره در حالی صورت گرفت که بسیاری از شاعران معتقد بودند دبیر علمی جشنواره شعر فجر باید حداقل در بین شاعران مطرح کشور شناخته شده باشد. همین موضوع باعث شد تا جشنواره سال جاری سوت و کورتر از سال های پیش و بدون حضور برخی از شاعران مطرح کشور که در اعتراض به این انتخاب از حضور در جشنواره انصراف دادند برگزار شود.

شاعران مسائل مختلفی را دلیل رسیدن جشنواره شعر فجر به روال کنونی می دانند. بسته بودن و محدودیت برگزار نمایندگان جشنواره در سال های اخیر یکی از دلایلی است که شاعران به آن اشاره می نمایند. آرش شفاعی شاعر، روزنامه نگار و عضو هیئت داوران بخش ویژه چهاردهمین جشنواره شعر فجر با بیان این که ما به عنوان شاعران کشور یک دفعه با این روبرو می شویم که تصمیم آقای وزیر در این مورد بر این بوده و معمولا هم در این جور انتخاب ها هیئت علمی و هیئت داوران تکراری انتخاب و هر سال هم تکرار می شوند به ایسنا گفت: ایرادی که وجود دارد، اصلا فرایند انتخاب دبیر و اعضای هیئت علمی جشنواره شعر فجر بهتر است که این قدر پشت صحنه ای، غیردموکراتیک و فقط براساس تشریف وزیر و مشاورانش نباشد؛ یعنی در این حوزه از شاعران، اهالی ادبیات، منتقدان و تشکل های ادبی و شعری نظرسنجی یا نظرخواهی شود.

محمود حبیبی کسبی شاعر و پژوهشگر ادبی هم در تبادل نظر با ایسنا در همین باره گفت: فقط اسم محل برگزاری تغییر نموده اما آدم ها اغلب همان ها هستند. همان تیم و همان تفکر برگزارنماینده جشنواره است و آن چنان دچار تحول ویژه در برگزاری جشنواره سال جاری هم نیستیم. همان تیم بسته ای که در آن چهار، پنج سال اخیر برگزارنماینده جشنواره بوده و اصرار عجیب و غریبی بر مخفی، پنهان و بی سروصدا برگزار کردن جشنواره داشتند، سال جاری هم هستند و ظاهرا همان برنامه را به شکل شدیدتر دارند و پیش می برند.

آرش شفاعی دلایل دیگر روال کنونی را اینطور بیان می نماید: معمولا هم در این جور انتخاب ها هیئت علمی و هیئت داوران تکراری انتخاب و هر سال هم تکرار می شوند. این جشنواره شعر فجر را کم کم به این سمت می برد که قابل پیش بینی می شود و دایره انتخاب ها و افرادی که در این جشنواره دخیل هستند هم کوچک تر می شود. در حالی که اتفاقا باید این فرایند جوری شود که همه مراحل آن، یعنی حتی مرحله انتخاب هیئت علمی، هیئت داوران و دبیران با مشارکت طیف های بیشتری از افراد درگیر در ادبیات اتفاق بیفتد تا این که بعد از حکم وزیر تازه از آن انتقاد شود.

شفاعی با بیان این که از طرفی وزارت ارشاد باید از انتقادهای جامعه ادبی استقبال و آن ها را لحاظ کند گفت: بخشی از لازمه این که جشنواره شعر فجر زنده و پویا باشد، این است که فعالیت هایش نقد و آنالیز و اشکالاتش گفته شود. وزارت ارشاد باید توقع های جامعه ادبی را بشنود. به نظر من، به جای گارد دریافت و این که بخواهند فکر نمایند هر انتقادی به جشنواره شعر فجر به معنی زیر سوال بردن اصل حرکت است، این فرایند را به وجود بیاورند که انتقادها هم شنیده و در دوره های بعد اصلاح شود.

مصطفی محدثی خراسانی شاعر و عضو هیئت علمی دوره های پیشین جشنواره شعر فجر هم درباره اوضاع فعلی جشنواره شعر فجر گفت: من فکر می کنم بعدها به دلیل این که راهبرد کلان و تعریف شده ای در نظام فرهنگی کشور برای شعر نداریم، به مرور فتیله این جشنواره پایین آمد که مهم ترین عامل آن هم نداشتن پشتیبانی اقتصادی بود. وگرنه عشق و ارادت بین شاعران بوده است و متولیان جشنواره شعر فجر در تمام این سال ها از خبره ها و اهل ادب تراز اول کشور بوده اند و نقدی در این حوزه بر آن وارد نبوده بلکه بیشتر به نداشتن راهبرد کلان در نظام فرهنگی کشور و نبود حمایت های اقتصادی خوب از این جشنواره مربوط است

او سپس با بیان این که حق شعر در نظام فرهنگی ما خصوصا در مقایسه با سایر هنرها به درستی ادا نشده گفت: اگر بودجه یک فیلم سینمایی را به شعر اختصاص می دادند، به نظر من شعر ظرفیت زیادی در برنامه سازی و نفوذ بین مردم دارد. همان طور که می بینیم چند برنامه ادبی که صدا و سیما دارد، مثل قندپهلو یا مشاعره بین مردم خیلی جا باز نموده اند با این که بیشتر مبتنی بر سلیقه های فردی و با علاقه یکی، دو نفر انجام می شوند. بنابراین اگر بر روی شعر سرمایه گذاری درست و حسابی شود، آن قدر ظرفیت نفوذ در بین مردم را دارد و آن قدر برنامه های متنوع مبتنی بر شعر در رسانه ملی و فضای فرهنگی کشور می توان فراوری کرد که چیزی از برخی سریال ها و فیلم های سینمایی کم ندارد و می تواند به همان گستردگی بین مردم نفوذ کند.

پانزدهمین جشنواره شعر فجر با وجود همه مسائل در خنثی تربن شرایط ممکن و دلخوری شاعران به نام کشور به کار خود انتها داد. این در حالی است که این فرایند در چند سال گذشته تکرار شده است و تدبیری از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد کشور برای زنده کردن جشنواره شعر فجر به عنوان مهمترین رویداد در حوزه شعر اندیشیده نشده است. با این حساب باید منتظر ماند و دید که در سال های آینده جشنواره شعر فجر به صندلی حقیقی خود در فرهنگ و هنر ایران بازمی شود یا فرایند فراموشی آن همچنان ادامه خواهد داشت؟